Frigorifik taşımacılıkta soğuk veya dondurulmuş olarak taşınması düşünülen ürün veya ürün grupları ve miktarları belirlenip buna uygun taşıma yapacak aracın seçiminden sonra en önemli unsur, bu şartları karşılayabilecek soğutma cihazının seçimidir. Ne yazık ki frigorifik soğutma cihaz yapımcıları ve frigorifik kasa imalatçıları, birbirinden ayrı çalışma durumunda olduklarından birçok sorunla karşılaşılmaktadır. Özellikle frigorifik kasa izolasyon değerlerinin standartları karşılamaması, kasa konstrüksiyon yapılarında ve kapı bağlantılarında ısıl köprülerin oluşması sonucu soğutma cihazları, ürünü taşıma sıcaklığında tutamamaktadır. Bu durum hem sürekli olarak soğutma kompresörünün aşırı yükte çalışması sebebiyle arızalanmasına hem de taşınan ürünün bozulmasına neden olmaktadır. Kasa izolasyonunda standart K?0,32W/m2 ºC ~ K?0,40W/m2 ºC izolasyon değerleri önemli olmakla birlikte araç kapısı izolasyonu ve kasa imalatında ısıl köprülerin oluşmasını önleyici malzemeler ve konstrüksiyon kullanılması büyük önem taşımaktadır. Araç izolasyonunda kullanılacak malzemeler hem kullanılabilir kasa hacmini küçültmekte hem de ağırlığından dolayı taşınabilir ürün miktarını azaltmaktadır. Bundan dolayı izolasyon değeri yüksek, hafif, su çekmeyen, hijyenik ve uzun ömürlü malzemelerin seçilmesi gerekir. Soğutma cihazı seçiminde ise şu hususlar dikkate alınmalıdır: ? Ürün cinsi ve miktarı ? Dış ortam sıcaklığı ? Taşıma sıcaklığı ? Kasa izolasyonu ? Kapı izolasyonu ? Kapının servis sırasında açılma sayısı ? Hava perdesi kullanıp kullanılmadığı ? Yol koşulları
Frigorifik taşımacılıkta frigorifik araç, birden fazla ürün veya ürün grupları için kullanılabilir. Bu noktada çevre şartları, soğuk taşınacak ürünün cinsi ve miktarı önem taşır. Diğer taraftan araç kasasının izolasyon değeri, araç soğutma sisteminin kapasitesinin istenilen düşük taşıma sıcaklıklarını sağlamasında en önemli unsurdur. Eğer frigorifik araç kasasının izolasyon değeri, istenen standart değerleri karşılamazsa kasanın taşıma sıcaklığında tutulması mümkün olamayacaktır. Bu nedenle mutlak ve mutlak belirlenen, standart olarak kabul görmüş ısıl izolasyon değerlerini kasanın tüm yüzeylerinde sağlamak gerekir. Bunun yanında kasa ve kapı konstrüksiyonundan kaynaklanan ısı köprüleri de soğutma sisteminin kapasitesini zafiyete düşürür. Özellikle dondurulmuş gıda taşımasında düşük sıcaklıklara ihtiyaç duyulur. Dış ortamla soğutulan hacim arasındaki sıcaklık farkı arttıkça ısı köprülerinden enerji akışı da o kadar artacaktır. Bu nedenle ısı köprülerinin oluşmasını önleyici tedbirler almalı ve korunmalıdır. Bir frigorifik araç kasası bir yönüyle soğuk odaya benzetilebilir. Fakat frigorifik araç kasaları, soğutma amaçlı değil; soğutulmuş ürünün soğukluğunu taşıma süresince koruma yapacak şekilde tasarlanmış, buna uygun soğutma sistemi ile donatılmıştır. Düşük sıcaklıklarda –18 ºC ve altında dondurulmuş ürün taşıyan frigorifik kasaların izolasyonunda K ? 0,32 W / m2 ºC, soğuk taşımacılık yapan kasalarda ise K ? 0,40 W / m2 ºC olması istenir. Bu izolasyon değerleri, genellikle yoğunluğu 38 ~ 40 kg/m3 poliüretan malzemeden 80 mm ile 130 mm arasında kullanmak suretiyle elde edilebilir. Bu izolasyon değerleri dikkate alındığında -18 ºC ve altındaki düşük sıcaklıklar ve diğer ısı yükleri özellikle servis ve defrost ısı yükleri hesaba alındığında küçük hacimli (2 ~ 8 m3 ) kasalarda yaklaşık birim m 3 için 250 W, soğuk taşımacılıkta +5 ºC için 135 W soğutma kapasitesine ihtiyaç duyulur.–18 ºC’ da araç kasa hacmi 10 – 24 m3 için 230 W/m3 , 24 - 40 m3 için 210 W/m3 alınabilir. frigorifik araç için istenilen taşıma sıcaklıklarında birim hacme (1 m3 ) karşılık gelen soğutma kapasitesi değerleri verilmiştir. Bu değerler kullanılarak çeşitli ürünler için gerekli soğutma cihazı seçilebilir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken bir husus, küçük hacimli araçlarda toplam ısı yükü içinde servis ısı yükü oranı daha fazladır. Araç büyüdükçe servis ısı yükünün toplam ısı yükü içindeki oranı da düşecektir.
Kamyonet ve panelvanlar için üretilen split tip uygulamanın dış ünitesi görülmektedir. Soğuk bozulabilen ve dondurulmuş gıda maddelerinin dağıtımında kullanılan tam otomatik soğutma ve otomatik defrost yapabilen cihazdır. Soğuk muhafaza cihazları, soğuk ve bozulabilen gıda maddelerinin dağıtımı için küçük ve orta büyüklükteki 18 m3 ’e kadar frigorifik kapalı kasa araçlarda kullanılmak üzere imal edilmektedir. Kondenser grubu kapalı kasanın ön kısmına, evaporatör grubu ise kasa içine monte edilmektedir. Split tip olması her model araca kolay montaj özelliği taşımaktadır. Soğutma cihazının kompresörü araç motoru tahriklidir. Araç motoru çalışır durumdayken soğutma cihazı her an devrede olabilir. Otomatik ve el kontrollü defrost sistemi ile gerektiğinde her an defrost yapabilir. Dijital termostat tarafından kontrol edilen sistemde izolasyon değeri K ? 0,40 W / m2 ºC için 18 m3 ’e kadar iç hacimde –10 °C soğutma sıcaklığına erişilebilir. 16 m3 ’e kadar iç hacimli frigorifik kasalarda, panelvanlarda –18 °C’ de dondurulmuş ürünlere hitap eder. Soğutma cihazları soğuk ve bozulabilen gıda maddelerinin dağıtımı için küçük ve orta büyüklükteki 6 m3 ’ten 12 m3 ’e kadar frigorifik kapalı kasalı araçlarda kullanılmak üzere imal edilmektedir. Kondenser grubu, kapalı kasanın ön kısmına ve panelvanlarda araç üstüne evaporatör grubu ise kasa içine monte edilmektedir. Soğutma cihazının kompresörü, araç motorundan tahrikli kompresörle çalışır. Araç motoru çalışır durumdayken soğutma cihazı çalıştırılabilir. İsteğe bağlı olarak soğutma sistemi, dijital termostat tarafından kontrol edilir. Bazı özel uygulamalarda araç park hâlinde 380 V 50 Hz trifaze alternatif akımla bir elektrik motoru tahrikiyle de soğutma kompresörü çalıştırılabilir. Sistemin verimi ve kapasitesi, dış hava sıcaklığına bağlı olarak değişir. Aşağıdaki tabloda soğutma sıcaklığı +5 ºC, 0 ºC, -5 ºC ve –18 ºC değerleri için farklı hacimlerdeki 6 m 3 , 9 m3 , 12 m3 ve izolasyon değeri K?0,40W/m2 ºC için soğutma kapasite değerleri verilmiştir. Soğuk ve dondurulmuş gıda maddelerinin dağıtımı yapan frigorifik amaçlı araçlar termostat kontrollü soğutma ve tam otomatik defrost sistemine sahiptir. Kamyon ve kamyonetler için üretilmiş monoblok soğutma sisteminin dış ünitesi kondenser hava akımını en iyi şekilde karşılamak üzere araç kasası önünde ve üstte yer alır. Evaporatör ise kasa içinde kondenser grubunun hemen arkasındadır. Soğutma sistemi 10 m3 ’ten 24 m3 ’e kadar hacimli frigorifik amaçlı araçlar için üretilmektedir. Araç seyir hâlindeyken veya park hâlindeyken kullanılabilir. Otomatik ve manuel defrost sistemli olup +10 °C ile –18 °C arasında çalışabilir. Araç seyir hâlindeyken motor tahrik kompresörle çalışır. Araç park etmiş durumda 380 V 50 Hz. trifaze alternatif akımla ve elektrik motorunun tahrikiyle kompresör çalıştırılır. Sistem, isteğe bağlı dijital termostat tarafından kontrol edilir.
Kaynak : MEB
Firmamız uzun yıllardır soğutmadaki tecrübesini ve teknik birikimini günümüze taşıyan, kalitesinden ödün vermeden, mükemmellik anlayışı ve sınırsız müşteri memnuniyetini kendisine hedef olarak seçen, satış sonrası servis desteği ile hizmet veren tasarım ve mühendislik firmasıdır.
